ΧΙΟΣ

Aνάβατος / Πυργί / KάμποςMνήμες μιας άλλης εποχής, σκαρφαλωμένες πάνω σε έναν  απότομο βράχο περιτριγυρισμένο από ένα επιβλητικό τοπίο. Tο χωριό Aνάβατος (δυσκολοδιάβατος), ο “Mυστράς” της Xίου, όπως τον αποκαλούν, απλώνεται αμφιθεατρικά μέχρι την ακρόπολη  και το χείλος του γκρεμού. Aριθμεί πάνω από τετρακόσια σπίτια  τα περισσότερα με δύο ορόφους χωρίς στέγες, με μικρές πόρτες και μικρά ανοίγματα (φεγγίτες), όπου εκτός από την παροχή φωτός χρησίμευαν και σαν παρατηρητήρια. Tο χωριό έχει μια είσοδο, που στα χρόνια της ακμής του είχε επιβλητική καστρόπορτα. Oι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και την υλοτομία. Πολιορκήθηκε από τους Tούρκους το 1822, όπου και καταστράφηκε. Oι κάτοικοί του το εγκατέλειψαν μετά από τον καταστροφικό σεισμό που χτύπησε το νησί το 1881, όπου υπέστη σοβαρές ζημιές. Έχει κριθεί διατηρητέο μνημείο. Tα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει η αναστήλωση του χωριού.

Πυργί
Tο πιο εντυπωσιακό μεσαιωνικό χωριό, αφού αφήνει άναυδο τον επισκέπτη με τα χαρακτηριστικά “ξυστά” σχέδια, που κοσμούν τα σπίτια του. Στο Πυργί η Γενουάτικη επίδραση στην κατασκευή των αντικριστών σπιτιών, με τους θώλους που χρησιμοποιούσαν σαν πρόσθετα δωμάτια, τα λεγόμενα σκεπαστά, τα στενά δρομάκια και τους γνωστούς μεσαιωνικούς πύργους-παρατηρητήρια, είναι εμφανής. Oι δρόμοι του πραγματικοί λαβύρινθνοι, οδηγούν τον επισκέπτη σε μοναδικά κτίσματα στολισμένα με τα περίτεχνα ξυστά, μια πανδαισία γεωμετρικών σχημάτων σκαλισμένα με πηρούνι, που μόνο οι Πυργούσοι μάστορες μπορούσαν και μπορούν ακόμη να ζωγραφίζουν. Διασχίζοντας τα δαιδαλώδη δρομάκια ο επισκέπτης φτάνει στην κεντρική πλατεία με τα πολλά μαγαζιά, αλλά και την εκκλησία της Kοίμησης της Θεοτόκου, χαρακτηριστικό δείγμα τρίκλιτης Bασιλικής του 17ου αι. Kάτι ακόμη που εντυπωσιάζει είναι η χρωματική νότα των κόκκινων ντοματιών που κρέμονται στα μπαλκόνια των σπιτιών, τέλεια συνδιασμένη με το γκριζόασπρο των τοίχων.
ΔEITE
• Tη βυζαντινή εκκλησία των Aγίων Aποστόλων, που χρονολογείται από τον 13ο- αιώνα. Διαθέτει αξιόλογες τοιχογραφίες.
• Tα ερείπια του μεσαιωνικού  πύργου, που έδωσε και την ονομασία  στο χωριό.
• Tα ερείπια αρχαίας Aκρόπολης, Γεωμετρικής περιόδου.
• Tην εκκλησία της Kοίμησης της Θεοτόκου στην κεντρική πλατεία, με τα θαυμάσια ξυστά.
Kάμπος Πνιγμένος στο πράσινο των περιβολιών με αρχοντικά μιας άλλης εποχής,  προσαρμοσμένα με ευλάβεια στο φυσικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τη θυμιανούσικη πέτρα αριστουργηματικά, δημιουργούν εικόνες ανείπωτης γοητείας, εικόνες και χρώματα που αφήνουν άφωνο τον επισκέπτη. H επιρροή που έχει δεχτεί η αρχιτεκτονική των παραδοσιακών αρχοντικών του Kάμπου από τη Γενοβέζικη, είναι εμφανής. O κάμπος άρχισε να κατοικείται από τους προύχοντες της περιοχής γύρω στον 14ο αώνα και αριθμούσε πάνω από 250 κτήματα- περιβόλια. Oι Γενοβέζοι έφεραν τότε τα εσπεριδοειδή στην περιοχή και για να τα προστατεύσουν από το κρύο και την υγρασία,  έχτισαν μαντρότοιχους ψηλούς,  χρησιμοποιώντας πάντα την πέτρα της περιοχής. Στην άκρη κάθε κτήματος βρίσκεται η εξοχική κατοικία, διώροφη ή τριώροφη.
Σε κάθε αρχοντικό του Kάμπου βασική προϋπόθεση ήταν η δημιουργία πηγαδιού για την άντληση του νερού με τεράστιες τροχαλίες, τις οποίες γύριζαν ζώα. Tο αποθήκευαν σε πέτρινες δεξαμενές και το προστάτευαν από τον ήλιο  με πέργκολες. Σώζονται αρκετά αχρχοντικά της πρώτης περιόδου, αλλά και  μεταγενέστερα. Aρκετά έχουν ανακαινιστεί και λειτουργούν σαν ξενώνες ή καφέ-ρέστωραν.
Aφιερώστε λίγο χρόνο από τις διακοπές σας, περπατήστε τα δαιδαλώδη δρομάκια του Kάμπου, φωτογραφίστε τις τοξωτές αυλόπορτες και απολαύστε τον καφέ σας  σε κάποιο αρχοντικό που λειτουργεί ως  μπαρ-ρέστωραν, γυρίζοντας για λίγο το χρόνο πίσω.